 |
http://pedrocabiya.com/2015/01/evil-is-as-evil-does/ 03.05.2021 |
http://sargeantstudios.net/?p=111 Eğitimin Felsefesi ve Sosyolojisi (2): Eğitim Antropolojisi
Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin
ulasbasar@gmail.com
Eğitim antropolojisi, adı üstünde, eğitime antropolojik kuram ve yöntemlerin uygulanmasından oluşuyor. Eğitim sosyolojisine göre daha az bilinen bu alanda sıklıkla bir ülkedeki etnik azınlığa ait öğrenciler konu ediliyor; kimi zamansa, başka ülkelerin çoğunluk kültürleri ele alınabiliyor. Bu yazıda, eğitim antropolojisine ilişkin çalışmalardan kimi örneklere yer veriyoruz.
Yerlilerin Eğitimi ve Yerli Dillerinin Canlandırılması
Yerlilerden eğitim adına öğreneceğimiz neler var? Barnhardt ve Oscar Kawagley (2005) bu soruyu Alaska yerlileri tikelinde yanıtlamaya çalışmış. Lipka (1991), Eskimo öğretmenlere ilişkin bir araştırmanın bulgularını paylaşıyor. Au (1980) ise Hawaili çocuklarla çalışmış; onların okuma dersini geleneksel törenlerle uyuşacak biçimde planlayıp bunun eğitim performansını arttırıp arttırmadığına bakmış. Benzer bir biçimde, Eder (2008), Navajo geleneksel anlatı geleneğini eğitime uyarlamış. McCarty ve ark. (1991), Navajo çocuklara uygulanan çift-dilli bir eğitim programının sunumunu yapıyor. Spolsky (2008) ise, İngilizce eğitim, din ve ticari yaşam gibi etmenler nedeniyle gerileyen Navajo dilinin yeniden uyanışı için neler yapılabileceği sorusunu masaya yatırıyor. Aynı dilsel uyanış tartışması, Hawai dili (Warner, 2008; Wong, 2008) ve Athabasca dilleri (Dementi-Leonard ve Gilmore, 1999) için de yapılıyor. Bir Navajo araştırmacı tarafından gerçekleştirilen bir başka çalışmada, kendi kaderini tayin hakkı ile anadilinde eğitim arasındaki kopmaz bağ ele alınıyor (Manuelito, 2008). Bir diğer Kızılderili dili olan Ojibwe kimi okullarda ek ders olarak veriliyor. Hermes (2005)’te bu durumun her derste anadilinde eğitim yararına eleştirildiğini, yetersiz bulunduğunu görüyoruz. Lipka & McCarty (1994)’te ise, Navajo ve Yup’ik dillerinde eğitim veren öğretmenlerin öğretim yöntemleri karşılaştırmalı bir biçimde inceleniyor.
Doğu Asyalı Öğrencilerin Eğitimi
Schneider ve Lee (1990), Doğu Asyalı ilkokul öğrencilerinin neden Anglo öğrencilerden genel olarak daha başarılı olduğu sorusunu yanıtlamaya çalışıyor; alan çalışmasında öğrenciler ve velilerin eğitime ilişkin beklentileri ve değerlerinde farklılıklara rastlıyor. Lee (1994), Doğu Asyalı lise öğrencilerindeki model öğrenci olma kalıpyargısı üstüne çalışıyor. Çinli-Amerikalı ailelerde çocuk-ebeveyn ilişkilerinde yabancılaşmanın yaygın olduğunu bulgulayan araştırmalar da söz konusu (Baolian Qin, 2006). Li (2003)’te model azınlık söyleminin bir mit olduğu alan çalışmasıyla gösteriliyor.
Latinolar ve Eğitim
Latinx (*) çocukları çalışan Cammarota (2004), baskı aracı olarak görülen okula karşı direnişi konu alıyor. Hornberger (2000) 3 And ülkesinde, Peru, Ekvator ve Bolivya’da çift-dilli öğretim siyasaları ve bunların ulus inşasına etkileri üstüne çalışıyor. Latina profesörler ise, Madina ve Luna (2008)’in konusu. Latinx’ler ABD’nin en büyük azınlığı ve hızlı büyüyen bir nüfus. Bu nedenle, bu tür çalışmaların daha da önem kazanması bekleniyor.
Çeşitli Ülkelerde Eğitim
Lave (1997)’de, Liberya’da aritmetiği geleneksel çıraklık bağlamında ele alan bir programa yer verilmiş. Lukens‐Bull (2001) Endonezya’nın Java eyaletinde İslami eğitimi ve bu eğitimin küreselleşmeyle karşılaşmalarını incelemiş. Zanten (1997), Fransa’da benzeştirici (asimile edici) etkileri olan göçmen eğitimine bakıyor. Froerer (2012) ise, Orta Hindistan’ın en tutucu bölgelerinden birinde kızların eğitimine odaklanıyor. Valentin (2012), Hindistan’daki Nepalli göçmenlerin eğitim durumlarını gözden geçiriyor. Woronow (2008), eğitim reformu bağlamında Çin’de 3 ilkokulda öğrencinin gözünden yaratıcılık kavramsallaştırmalarını ele alıyor. Harrison ve Papa (2005), Yeni Zelanda’da Maori öğrencilerin anadillerini ve etnik bilgilerini kazanmak için geliştirilen bir programı tanıtıyor.
Irkçılık
Eğitim antropolojisinde yaygın olarak çalışılan bir diğer konu, ırkçılık. Gillborn (1997), öğrenci başarısına etki eden bir değişken olarak öğretmen ırkçılığını ele alıyor. Okul başarısı(zlığı), kurumsallaşmış ırkçılığın bir sonucu olabiliyor (Spears, 1978). Castagno (2008), ırkçılık konusunda sessiz kalmanın Beyaz üstünlükçülerin yararına olduğunu belirtiyor. Eleştirel erkeklik araştırmaları için geçerli olduğu gibi, eleştirel beyazlık çalışmalarına gereksinim duyuluyor (bkz. Akom, 2008). Sorunun kökü daha da derinde. Irklar gerçekte yoklarken, kimi araştırmacılar bile hâlâ onların varlığına inanıyor (Lieberman, Stevenson ve Reynolds, 1989). (**) Oysa doğru kategori, etnisite. Örneğin, Latinx bir ırk değildir, Suriyeli de öyle. Bunlar etnik gruplardır.
Sonuç
Sonuç olarak, eğitim antropolojisinin sık işlediği izlekler olarak, yerlilerin eğitimi, yerli dillerinin canlandırılması, göçmenlerin eğitimi ve ırkçılığı anabiliriz. Elbette bu kapsamın dışında başka görgül çalışmalar da, kuramsal çalışmalar da yapılıyor.
Dipnotlar:
(*) Latinx, bir yandan Latinaları (kadın) bir yandan Latinoları (erkek) kapsayan, cinsiyet-bağımsız ifade. Görece yeni bir kullanım.
(**) Gerçi bu eski bir araştırma. Antropologlar arasında ırkın varlığına inananlar artık çok daha az; ama aynısını nüfusun geneli için söylemek zor.
Kaynakça
Akom, A. A. (2008). Black metropolis and mental life: Beyond the “burden of ‘acting white’” toward a third wave of critical racial studies. Anthropology & Education Quarterly, 39(3), 247-265.
Au, K. H. P. (1980). Participation structures in a reading lesson with Hawaiian children: Analysis of a culturally appropriate instructional event. Anthropology & Education Quarterly, 11(2), 91-115.
Baolian Qin, D. (2006). ” Our child doesn’t talk to us anymore”: Alienation in immigrant Chinese families. Anthropology & Education Quarterly, 37(2), 162-179.
Barnhardt, R., & Oscar Kawagley, A. (2005). Indigenous knowledge systems and Alaska Native ways of knowing. Anthropology & Education Quarterly, 36(1), 8-23.
Castagno, A. E. (2008). “I don’t want to hear that!”: Legitimating whiteness through silence in schools. Anthropology & Education Quarterly, 39(3), 314-333.
Dementi‐Leonard, B., & Gilmore, P. (1999). Language Revitalization and Identity in Social Context: A Community‐Based Athabascan Language Preservation Project in Western Interior Alaska. Anthropology & Education Quarterly, 30(1), 37-55.
Eder, D. J. (2007). Bringing Navajo storytelling practices into schools: The importance of maintaining cultural integrity. Anthropology & Education Quarterly, 38(3), 278-296.
Froerer, P. (2012). Learning, Livelihoods, and Social Mobility: Valuing Girls’ Education in Central I ndia. Anthropology & Education Quarterly, 43(4), 344-357.
Gillborn, D. (1997). Ethnicity and educational performance in the United Kingdom: Racism, ethnicity, and variability in achievement. Anthropology & Education Quarterly, 28(3), 375-393.
Harrison, B. & Papa, R. (2005). The development of an Indigenous knowledge program in a New Zealand Maori‐language immersion school. Anthropology & Education Quarterly, 36(1), 57-72.
Hermes, M. (2005). “Ma’iingan is just a misspelling of the word wolf”: A case for teaching culture through language. Anthropology & education quarterly, 36(1), 43-56.
Hornberger, N. H. (2000). Bilingual education policy and practice in the Andes: Ideological paradox and intercultural possibility. Anthropology & education quarterly, 31(2), 173-201.
Lave, J. (1977). Cognitive consequences of traditional apprenticeship training in West Africa. Anthropology & Education Quarterly, 8(3), 177-180.
Lee, S. J. (1994). Behind the model‐minority stereotype: Voices of high‐and low‐achieving Asian American students. Anthropology & Education Quarterly, 25(4), 413-429.
Li, G. (2003). Literacy, culture, and politics of schooling: Counternarratives of a Chinese Canadian family. Anthropology & Education Quarterly, 34(2), 182-204.
Lieberman, L., Stevenson, B. W., & Reynolds, L. T. (1989). Race and anthropology: A core concept without consensus. Anthropology & Education quarterly, 20(2), 67-73.
Lipka, J. (1991). Toward a culturally based pedagogy: A case study of one Yup’ik Eskimo teacher. Anthropology & Education Quarterly, 22(3), 203-223.
Lipka, J., & McCarty, T. L. (1994). Changing the culture of schooling: Navajo and Yup’ik cases. Anthropology & Education Quarterly, 25(3), 266-284.
Lukens‐Bull, R. A. (2001). Two sides of the same coin: Modernity and tradition in Islamic education in Indonesia. Anthropology & education quarterly, 32(3), 350-372.
Manuelito, K. (2005). The role of education in American Indian self‐determination: lessons from the Ramah Navajo Community School. Anthropology & Education Quarterly, 36(1), 73-87.
McCarty, T. L., Wallace, S., Lynch, R. H., & Benally, A. (1991). Classroom inquiry and Navajo learning styles: A call for reassessment. Anthropology & Education Quarterly, 22(1), 42-59.
Schneider, B., & Lee, Y. (1990). A model for academic success: The school and home environment of East Asian students. Anthropology & Education Quarterly, 21(4), 358-377.
Spears, A. K. (1978). Institutionalized racism and the education of Blacks. Anthropology & Education Quarterly, 9(2), 127-136.
Spolsky, B. (2002). Prospects for the survival of the Navajo language: A reconsideration. Anthropology & Education Quarterly, 33(2), 139-162.
Valentin, K. (2012). The Role of Education in Mobile Livelihoods: Social and Geographical Routes of Young Nepalese Migrants in India. Anthropology & Education Quarterly, 43(4), 429-442.
Warner, S. L. N. E. (1999). Kuleana: The right, responsibility, and authority of indigenous peoples to speak and make decisions for themselves in language and cultural revitalization. Anthropology & Education Quarterly, 30(1), 68-93.
Wong, L. (1999). Authenticity and the revitalization of Hawaiian. Anthropology & Education Quarterly, 30(1), 94-115.
Woronov, T. E. (2008). Raising quality, fostering “creativity”: Ideologies and practices of education reform in Beijing. Anthropology & Education Quarterly, 39(4), 401-422.
1,175 total views, 1 views today